Berichten

Historische lezing voor Heemkundekring ‘De Kleine Meierij’, 9 mei

Op Park Stanislaus in Moergestel, aanvang 20.00 uur. Ingang achterom (zaal open vanaf 19.30 uur). Deze lezing wordt mede in het kader van het 75 jarig bestaan van de kring georganiseerd.

Prostitutie in de vestingstad ’s-Hertogenbosch in de 17de en 18de eeuw.
In 1629 werd de onneembaar geachte vestingstad ’s-Hertogenbosch veroverd door de Prins van Oranje, Frederik Hendrik. De stad en de Meierij behoorden vanaf die tijd bij de Noordelijke Nederlanden. Calvinistische regenten gingen de scepter zwaaien in de hoofdstad van de Meierij en duizenden soldaten werden ingekwartierd. Ook de Meierij kreeg na 1629 en zeker na de Vrede van Munster in 1648 te maken met de calvinistische regenten en predikanten. Deze heren konden echter niet verhinderen dat daar waar soldaten waren, ook prostitutie was. Prostitutie lijkt een universeel verschijnsel. De organisatie ervan is in de loop der tijd veranderd en de maatschappij heeft grote invloed op het fenomeen.

In 2021 verscheen van de spreker, Jos Wassink, Dagelijks leven in ‘ontugt’. Prostitutie in de vesting ’s-Hertogenbosch, 1629-1795 Het boek behandelt het reilen en zeilen van de vrouwen die in de achttiende en negentiende eeuw in de Brabantse hoofdstad werkzaam waren in de prostitutie. Wassink gaat in zijn lezing niet alleen in op de organisatie van de prostitutie, maar belicht ook de maatschappelijk achtergrond van de vrouwen die erin werkzaam waren. Hij geeft een inkijkje in het dagelijks leven in de bordelen en ook de tippelgebieden komen aan bod. ’s-Hertogenbosch had in die periode steeds een groot garnizoen. Het zijn vooral de soldaten die klant waren. Duidelijk zal worden dat voor een omvangrijk deel van de Bossche bevolking armoede en ellende waren verweven met criminaliteit en in het bijzonder met prostitutie.

Jos Wassink studeerde geschiedenis aan de Katholieke Universiteit Nijmegen en werkte van 1981 tot 1988 op het Rijksarchief Noord-Brabant in ’s-Hertogenbosch. In 2004, toen hij gemeentearchivaris van Weert was, promoveerde hij aan de Radboud Universiteit op het proefschrift Van stad en buitenie. Een institutionele studie van rechtspraak en bestuur in Weert 1568-1795. Hij werd in 2008 provinciaal historicus van Utrecht en begeleidde de afgelopen jaren als consulent bij het Nederlands Centrum voor Volkscultuur en Immaterieel Erfgoed (VIE) erfgoedgemeenschappen bij het plaatsen van hun tradities op de Inventaris Immaterieel Cultureel Erfgoed Nederland. Hij heeft diverse publicaties op zijn naam staan over lokale en regionale geschiedenis in Nederland en over immaterieel cultureel erfgoed. Sinds zijn pensionering is hij is stadsgids van ’s-Hertogenbosch, zijn woonplaats, en geeft hij cursussen over de geschiedenis van Brabant voor HOVO Brabant Seniorenacademie.

U bent van harte uitgenodigd hierbij aanwezig te zijn. In het bijzonder bewoners van Park Stanislaus zelf. Entree voor leden en bewoners Stanislaus is gratis, niet-leden betalen €.4,00 per persoon. Koffie en thee verkrijgbaar tegen betaling van €1,50.

Tevens zorgt de Heemkundekring voor een tafel met boeken en tijdschriften voor geïnteresseerden die ter verkoop worden aangeboden. Een lidmaatschap kost slechts €35,00 per jaar en levert u vele voordeeltjes op, zoals gratis entree bij lezingen, het kwartaalblad met mooie artikelen (4x per jaar t.w.v. 6,95 per stuk gratis), meedoen met de excursie enz. enz.

Park Stanislaus biedt ons de gastvrijheid om deze lezing in Moergestel te kunnen laten plaatsvinden. Dank daarvoor.

Genetische genealogie

Op woensdag 11 mei om 20.00 uur geeft Erik Mols op uitnodiging van heemkundekring De Kleine Meijerij in het HelvoirThuis te Helvoirt (Kloosterstraat 30) een lezing over ‘Genetische Genealogie’.

Heemkunde en Genealogie zijn aan elkaar verwant, omdat ze zich beide met geschiedenis bezig houden. Door de ontwikkelingen op medisch biologisch gebied werd het werkveld van de genealoog uitgebreid. Sinds 2006 zijn allerlei Genetische Genealogie-bedrijven actief op de internationale markt. Of dit nu gaat om Ancestry, 23AndMe, FTDNA of LivingDNA uit de VS, of MyHeritage uit Israël, al deze bedrijven hebben iets gebracht wat hiervoor niet voor Genealogen beschikbaar was: Toegankelijke betaalbare DNA analyses. Genetische Genealogie bedrijven, brachten de mogelijkheid om DNA te analyseren en dit te combineren met Genealogie en daarmee ‘nieuwe’ en/of tot dan toe onbekende verwantschappen zichtbaar te maken.
Genetische Genealogie is een hobby die klassieke genealogie combineert met moderne DNA technologie. Waar bij klassieke genealogie veel mensen denken aan stoffige archieven, is het voor de meesten lastig een start te maken met deze nieuwe geavanceerde hobby. Ir. Erik Mols, weet als geen ander bio-informatica technieken en moleculaire biologie, begrijpbaar te maken voor mensen, die niet, net zoals hij in het veld gestudeerd hebben.
Een eigenschap van de almaar doorgaande evolutie, zijn veranderingen aan het DNA van generatie op generatie. Omdat deze veranderingen overerven, zijn ze te traceren en kunnen ze gebruikt worden voor Genealogie. Hierbij gaat het niet alleen om traceerbare mutaties aan het autosomale DNA, maar ook aan het yDNA of mitochondriale DNA. Inmiddels zal het bij vele lezers al zijn gaan duizelen. De nieuwe moleculair biologische technieken brachten niet alleen heel veel kansen, maar ook veel extra complexiteit. Verwikkelingen waar niet iedere genealoog nu direct op zat te wachten.

In de lezing “Genetische Genealogie”, geeft de ir Erik Mols handvatten om zelf aan de slag te gaan met Genetische Genealogie in het eigen onderzoek. Erik Mols is op 13 jarige leeftijd in 1983 begonnen met genealogie en heeft een ruime ervaring in traditionele genealogie. De roots van Erik liggen in Tilburg, Boxtel, Esch, Haaren, Vught en Udenhout. Erik Mols is opgeleid aan de Wageningen Universiteit als bio-informaticus. Bio-informatica is een wetenschapsrichting welke zich onder andere bezig houdt met DNA onderzoek op de computer.
Mols heeft er ook een handboek over geschreven Het boek (ISBN 9789464484045, 223 p.) geeft je handvatten middels een onderzoek raamwerk, om volledig zelfstandig de reis van uw genen te bestuderen. In het boek worden voorbeelden van de meest toonaangevende internet databanken en DNA hulpmiddelen uitgelegd. Het boek is geschikt voor mensen die meer willen weten over stamboom onderzoek met DNA, maar zeker ook voor mensen die op zoek zijn naar een onbekend familielid.
Na de lezing is het boek te koop voor € 30,00 en kan gesigneerd worden door de auteur.
Toegang voor de leden van heemkundekring De Kleine Meijerij is gratis. Niet-leden vragen wij een bijdrage van € 4,00 per persoon.
Het werkgebied van Heemkundekring De Kleine Meijerij omvat de plaatsen Berkel-Enschot, Biezenmortel, Esch, Haaren, Helvoirt, Heukelom, Moergestel, Oisterwijk en Udenhout. www.dekleinemeijerij.nl

Nieuw kleurrijk nummer De Kleine Meijerij

Over Udenhoutse bedrijven, missionaris Louis Helmer de kunstenaars Barbiers

Joost van der Loo belicht in zijn bijdrage in  het nieuwe nummer van het heemkundetijdschrift De Kleine Meijerij (2017, nummer 1) aan de hand van briefhoofden een viertal Udenhoutse bedrijven. Het betreft het kolenbedrijf wed. M. van Beek-Voermans, de herenkleermakerij van C.A. van Iersel, woninginrichter C. de Weijer-Dalleu en aannemers- en betonbedrijf Gebroeders Vercammen.

Martin van der Waals verhaalt over het korte maar markante leven van Moergestelnaar Louis Helmer, missionaris van het Heilig Hart. Geboren in1909 trad hij in bij de Missionarissen van het Helig Hart en werd hij in 1933 priester gewijd. Iets langer dan een jaar na zijn priesterwijding vertrok pater Aloysius Helmer naar de missie in Nederlands-Indië. Hij werd er pastoor. Tjjdens de Tweede Wereldoorlog werd hij geïnterneerd in Makassar. Uit die periode zijn brieven van hem aan zijn familie bewaard gebleven waarvan er enkele zijn opgenomen in het artikel. Op 19 september 1946 keerde hij vanuit Nieuw-Guinea terug naar Nederland. Hij kwam terug in Moergestel. Zijn verblijf zou echter kort zijn want op 1 februari 1946 overleed hij ten gevolge van een tragisch verkeersongeval in zijn geboortedorp. Het Pater Helmerplein is naar hem vernoemd.

In de reeks ’Beelden uit de mobilisatiejaren 1914-1948’ besteedt Anton van Dorp aandacht aan de militairen die in de periode 1914-1918 in Helvoirt ingekwartierd waren alwaar ook een bijzonder legerkamp was ingericht.

Anton van Dorp schrijft verder over de relatie tussen de kunstenaars Barbiers en Helvoirt. Pieter Barbiers IV (1798-1848), onderwijzer ‘in den handteekenkunde’ aan de Koninklijke School voor Beeldende Kunsten te ’s-Hertogenbosch, maakte een mooie gewassen pentekening met de titel Gezicht op kerk en dorp van Helvoirt. Een tekening die zich sinds kort in de Brabant-Collectie van de Universiteit van Tilburg bevindt.  Een broer van zijn opa, Pieter Barbiers II Pieterszn (1749-1842) maakte een romantische schildering van een landhoeve te Helvoirt. Dit schilderij werd in 1816 aangekocht door het Rijksmuseum.

Gerard Willems schrijft in het kader van bewarens- en bekijkenswaardig ‘klein’ heemkundig erfgoed over de expositie die tijdens Wiekentkunst vorig jaar in De Verdieping werd gehouden over de geschiedenis van Moergestel.

De webtip voert ons mee naar de website www.doodgewonedingen.nl over Brabantse begraafplaatsen. Cees Verhoeven laat ons weer kennis maken met enkele Haarense zegswijzen. De boekaankondigingen attenderen de lezers op recent verschenen historische boeken: Koninklijke Harmonie Moed en Volharding Cecilia Udenhout, Door de ramp getroffen over de watersnoodramp van 1953 en de opvang van evacués in het Oisterwijkse vakantiepark De Staalberg en Verdwenen Rauwbraken, de geschiedenis van een roemrijk Tilburgs buitengebied.

 

Deze aflevering 1 van De Kleine Meijerij is verkrijgbaar bij boekhandel Verrijt in Winkelcentrum Eikenbosch te Berkel-Enschot en Thuiskantoor Nogmaals aan de Kreitenmolenstraat te Udenhout.
Heemkundekring De Kleine Meijerij heeft als werkgebied Berkel-Enschot, Biezenmortel, Esch, Haaren, Helvoirt, Heukelom, Moergestel, Oisterwijk en Udenhout:
www.dekleinemeijerij.nl .

Nieuw kleurrijk nummer De Kleine Meijerij

Over dorpssmid Johannes Bartels, Lindebomen en het Moergestels Kasteel.

KleineMeijerij-06-16Het nieuwe nummer van het heemkundetijdschrift De Kleine Meijerij (2016, nummer 2) begint met een artikel van Henk Haen over de Udenhoutse dorpssmid Johannes Bartels die in 1925 een hoop heibel met de plaatselijke autoriteiten kreeg naar aanleiding van een defecte elektriciteitsmeter in zijn smederij. Dat liep zelfs uit op een gevecht met de dorpsveldwachter.

Harry van de Ven verhaalt over zijn vader Bert van de Ven, een bakkerszoon uit Udenhout die geen veearts werd maar provincie-ambtenaar.

Bomenkenner Mart van den Oever schrijft over de lindebomen op de Lind en het Lindeind. Hij vertelt onder andere dat het maar een haar had gescheeld of het trouwlaantje was in 1924 geheel gekapt.

Frans Goris gaat in op de mysterieuze geschiedenis van het Moergestelse kasteel van Audevoorde. Hij neemt de lezer mee op zijn zoektocht in oude archieven naar het ‘chateau avec le fort d’Audevoorde en Gestele’, een intrigerende zinsnede uit een boek van de Belgische genealoog De Veganio (17244-1794). Goris toont aan dat Moergestel dus naast het Hooghuis en Nieuwenhoff nog een derde ‘kasteel’ heeft gekend. Het goed Audevoorde werd al vermeld in 1415. Deel 1 van zijn uitgebreide studie staat in dit nummer. Deel 2 wordt in het volgende nummer gepubliceerd.

In de reeks ’Beelden uit de mobilisatiejaren 1914-1948’ besteedt Anton van Dorp aandacht aan de Friese militairen die in de periode 1914-1918 in Oisterwijk ingekwartierd waren. Militairen die ook werden ingezet voor de gemeentereiniging zoals een van de opgenomen foto’s laat zien.

Een bijzonder onderwerp behandelt boekwetenschapper Stef Uijens in zijn artikel over het Cartularium van de Tafel van de Heilige Geest te Oisterwijk. Hij is boekwetenschapper en laat zien wat er over dit handgeschreven zestiende-eeuwse document als boek te vertellen is. Hij besteedt daarbij aandacht aan met materiaal waarvan het boek gemaakt werd, de opbouw in katernen, het schrift, de band en de binding.

De webtip voert ons mee naar de website www.kapelleninbrabant.nl met mooie foto’s en wetenswaardigheden over Brabantse kapellen waaronder ook die van huize Emmaus te Helvoirt.

Ook ontbrekende boekaankondigingen niet waaronder Van Stoom naar Stroom over de electriciteitscentrale van de Lederfabriek Oisterwijk, Unents Sprokkelse 13, Brabant en de Eerste Wereldoorlog en een boek over de Ondernemersfamilie Rats uit Udenhout.

Deze aflevering 2 van De Kleine Meijerij is verkrijgbaar bij Thuiskantoor Nogmaals aan de Kreitenmolenstraat te Udenhout.
Heemkundekring De Kleine Meijerij heeft als werkgebied Berkel-Enschot, Biezenmortel, Esch, Haaren, Helvoirt, Heukelom, Moergestel, Oisterwijk en Udenhout: www.dekleinemeijerij.nl

Nieuw kleurrijk nummer De Kleine Meijerij

KleineMeijerijOver Noud Smits, Gerardus Mutsaers en Nicolaa Pieren en de Oisterwijkse motte-burcht ‘Ter Borch’

Opname uit 1952 bij het klooster van het Doofstommeninstituut te Sint-Michielsgestel ter gelegenheid van het 50-jarig kloosterfeest van zuster Chrystoma (Gerda) Mutsaers.

Opname uit 1952 bij het klooster van het Doofstommeninstituut te Sint-Michielsgestel ter gelegenheid van het 50-jarig kloosterfeest van zuster Chrystoma (Gerda) Mutsaers.

Op 7 maart jl. nam Noud Smits na 25 jaar afscheid als voorzitter van Heemkundekring De Kleine Meijerij. Gelet op die langdurige staat van dienst was dat reden voor Wim de Bakker om eens heemkundig, historisch en genealogisch terug te blikken. Het nieuwe nummer van de 67ste jaargang van het heemkundetijdschrift De Kleine Meijerij (2016, nummer 1) begint met zijn artikel over Noud Smits met daarin ook een kwartierstaat die teruggaat tot ca. 1780 en laat zien dat Noud geworteld is in het werkgebied van onze kring.

Joost van der Loo geeft ons een inkijkje in het leven van zijn betovergrootvader Gerardus Mutsaers (1781-1856) woonachtig te Tilburg, Enschot en Udenhout. Hij had geen gemakkelijk leven, trouwde drie keer wegens het al vroeg overlijden van zijn twee eerste echtgenotes. Verder verloor hij al op jonge leeftijd zijn beide ouders en bleven zijn eerste twee huwelijken kinderloos. Zijn derde huwelijk, hij trouwde in 1829 met Nicolaa Pieren, was gelukkiger. Het echtpaar kreeg vier kinderen.
Anton van Dorp doet kort verslag van de recente archeologische opgravingen in de Enschotse Streepstraat. Hier werden enkele middeleeuwse huisplattegronden gevonden. Een vondst die de “duistere” Enschotse middeleeuwen weer wat lichter maakt.

Martin van der Waals verhaalt over het bezoek in 1929 van de beroemde Amerikaanse jazz-musicus Adrian Rollini aan de familie Eschauzier (de ’Russische madam’) in Heukelom. Bas Aarts vertelt over de dynastieke banden en wederzijdse motte-burchten van Landen en Tilburg-Oisterwijk. Een actueel onderwerp nu Brabants Landschap het Suijsse Bos heeft aangekocht. Dit moerassige stukje elzenhakhoutbos ligt op het voormalig burchtterrein van de motte ‘Ter Borch’.

In de reeks ’Beelden uit de mobilisatiejaren 1914-1948’ besteedt Anton van Dorp aandacht aan de talrijke Friese militairen die in de periode 1914-1918 in Moergestel ingekwartierd waren. Hij maakt daarbij gebruik van de berichtjes die deze jongemannen op de kaarten schreven die ze naar het thuisfront stuurden.

Nol van Harrieje schrijft in het Moergestels dialect over een generatiekloof.
De webtip voert ons mee naar de website www.topotijdreis.nl die het mogelijk maakt van achter je beeldscherm 200 jaar topografische kaarten te raadplegen.
Verder nog een aantal Haarense zegswijzen van Cees Verhoeven en enkele boekaankondigingen waaronder Ziehier! Wij verkopen 77 kasteelhoeven over onder andere kasteel Nemerlaar met 8 hoeven Ik Koos Kluytmans. Samen één. De mens, de natuur de dieren en Schepenbanken in de Kempen.

 

Deze aflevering 1 van De Kleine Meijerij is o.a. verkrijgbaar bij Thuiskantoor Nogmaals aan de Kreitenmolenstraat te Udenhout.
Heemkundekring De Kleine Meijerij heeft als werkgebied Berkel-Enschot, Biezenmortel, Esch, Haaren, Helvoirt, Heukelom, Moergestel, Oisterwijk en Udenhout: www.dekleinemeijerij.nl .
UC-adverteerbanner