Joop maakte een prachtig plaatje van ‘De Leemkuilen’

Wie door de Heusdensebaan naar Rijksweg N65 rijdt, ziet links en rechts van deze baan prachtige en grote waterplassen liggen. Aan de ‘Udenhoutse kant’ zijn die plassen met name ontstaan door de activiteiten van de steenfabrieken, die hier leem wonnen voor de productie van stenen.
Aan de ‘Biezenmortelse kant’ van de weg is één grote plas te bewonderen, die deels een andere ontstaansgeschiedenis heeft. Op deze plaats bevond zich al decennialang een kleine put als gevolg van leemwinning. Maar de plas heeft toch vooral een meer recente geschiedenis.
In de tweede helft van de jaren zeventig van de vorige eeuw kreeg de kleine leemput een nieuwe ontwikkeling. Hierbij speelde het bedrijf van Joop van Boxtel een zeer belangrijke rol. Joop is in 1940 in Vught geboren en op 18-jarige leeftijd in dienst gekomen bij zijn vader Jos, die in 1935 was begonnen met een bedrijfje voor het leveren van ‘ophoogzand’. Daarvoor had Jos toen één vrachtwagentje!
Het bedrijf was aanvankelijk vooral actief in zandleveranties en grondverzet. Na de oorlog (wederopbouw) kwam daar steeds meer wegenbouw bij. Het bedrijf groeide inmiddels dusdanig, zowel qua materieel als qua personeel, dat de locatie in Vught te klein werd. Daarom werd in de tweede helft van de zestiger jaren verhuisd naar een grotere locatie aan de Torenstraat in Helvoirt.

In 1969 overleed Jos na een lang ziekbed en werd Joop (toen nog geen 30) de nieuwe eigenaar. Het was hem al regelmatig opgevallen dat er een flinke berg wit zand bij de leemput lag aan de noord-oostkant van de Heusdensebaan. Er zou in die buurt dus waarschijnlijk nog wel meer wit zand in de grond zitten. En dat witte zand was hard nodig voor de bouw van woningen en wegen, waaraan Nederland in die tijd grote behoefte had.
Joop probeerde het gebied te verwerven en moest daarvoor onderhandelen met tientallen eigenaren; overwegend boeren. Met velen van hen had hij al een goede band, omdat het bedrijf regelmatig werd ingeschakeld bij grondwerk, waarbij wit zand werd verplaatst en vervangen door vruchtbare zwarte grond. Maar voor het gebied ten noord-oosten van de Heusdensebaan was dat een twijfelachtige optie; het terrein lag te laag en was daardoor voor de landbouw eigenlijk te nat.
Toen Joop de eerste percelen had aangekocht, kreeg hij het toch wel wat benauwd. Grondboringen leverden wel wit zand op, maar dat was bijna steeds behoorlijk vermengd met erg veel leem, moer en veen. Er werd duur geïnvesteerd in een zandzuiger en die bood gelukkig uitkomst. De grondsoorten konden nu goed worden gescheiden en zo werd het ‘avontuur met de leemkuilen aan de Heusdensebaan’ tóch een succes. 
Uiteindelijk heeft Joop het hele gebied gekocht; af en toe na eindeloze besprekingen met sommige eigenaren, die voor hun perceel een hogere prijs wilden. Daar is Joop nooit in mee gegaan en uiteindelijk heeft iedereen voor dezelfde prijs verkocht. Joop kon een heel mooie hoeveelheid wit zand uit zijn eigendom halen en verkocht de percelen steeds voor een bescheiden bedrag door aan “Brabants Landschap”. Joop was daarna ook zeer prominent betrokken bij de ontwikkeling van het natuurlandschap dat vervolgens tot stand is gekomen in en rond ‘De Leemkuilen’. Er is nu een prachtige plas van ongeveer 22 ha. te bewonderen met een rijke diversiteit aan flora en fauna. In en aan de plas zijn twee eilanden en verschillende schiereilanden. Ook is er o.a. een wandelpad en een vogelkijkhut. Alles tezamen heeft de transformatie van dit gebied zo’n 15 jaar geduurd; tot het begin van de jaren negentig van de vorige eeuw.
De heer Joop van Boxtel, inmiddels 85 jaar, heeft zijn bedrijf al een aantal jaren geleden verkocht. Maar nog altijd komt hij met enige regelmaat in dit gebied, dat vooral door zijn toedoen, zo mooi is geworden: De Leemkuilen.

Tekst: Jan de Kort, De Wegwijzer
Foto’s: Henny Schilders, De Wegwijzer