Berichten

Mien en Toon van Oene herinneren zich de bevrijding nog goed

/0 Reacties/in /door

Het ouderlijk huis in de Groenstraat, waar Mien en Toon van Oene woonden toen Udenhout bevrijd werd. De foto is gemaakt in 1970 toen hun ouders 50 jaar getrouwd waren.

Mien (89) en haar broer Toon (88) woonden 80 jaar geleden in de Groenstraat. Hoewel Mien toen 9 was, kan vooral haar jongere broer Toon (toen 8) zich de dag van de bevrijding nog het best voor de geest halen.
Als Mien het heeft over de bezetting en de bevrijding, overheerst vooral het woord “Voorzichtig”. “Onze ouders”, zegt ze, “wilden niet dat er iets naars zou gebeuren. Daarom kregen we ook niet veel te horen. Ze waren ook bang dat we bijvoorbeeld iets verkeerds zouden zeggen op de verkeerde plaats, zoals het woord “mof”. Ik heb dus ook niet zo veel gezien, want pa en ma hielden ons het liefst binnen of bij gevaar in de schuilkelder”. Mien weet nog wel dat de Canadezen Udenhout binnen trokken. “Ze zochten achter ons huis naar Duitsers”, herinnert ze zich ook. “Een aantal Canadezen heeft toen een paar nachten bij ons in de voorkamer geslapen”.

Kennelijk was broertje Toon voor de duvel nog niet bang. Als hij maar enigszins kon, was hij op straat te vinden. Of zijn ouders dat nu wel of niet wilden. Zo zag Toon dat er in de Groenstraat meerdere schuttersputjes waren. Dat de Geallieerden op komst waren, wisten wij van de Udenhoutse politieman Roymans, die achter de huizen liep om zijn dorpsgenoten voor te bereiden op de bevrijding. Achter die huizen lagen ook talloze schuilkelders. “Alleen al bij ons in de straat, waren dat er tientallen”, weet Toon nog. “Ik zag de Duitsers vertrekken”, zegt hij. “Het was een behoorlijk ordeloze troep. Ze roofden nog wat ze konden. Bij Willeke Martens namen ze een varken mee en elders hadden ze een paard gevorderd. Dat dier wilden ze boven op een kar vervoeren. Ze hebben toen bij Driek van Wijk de voordeur geforceerd en die deur vervolgens als opstap voor het paard gebruikt. In de Groenstraat werden ook nog drie boerderijen in brand gestoken, o.a. bij Janus de Bont en bij Simons”.

Bevrijders op de foto in de Groenstraat bij de woning van fam. vd Plas

Toon weet niet meer precies hoe lang het geduurd heeft voordat de bevrijders kwamen, toen de Duitsers het hazenpad hadden gekozen. Hij vermoedt dat tussen die twee gebeurtenissen een paar uur heeft gezeten. Toon zag de Canadezen komen (volgens hem waren er ook Engelsen bij). Met vrachtwagens, jeeps; te voet in groepjes en zelfs met paard en wagen. Ze deelden sigaretten, pelpinda’s en chocolade uit. “In Udenhout hadden we zoiets nog nooit geproefd of gezien”, aldus Toon. “In ons dorp is het toen gelukkig niet meer tot een treffen gekomen tussen de bevrijders en de Duitsers. Wèl is er nog hevig gevochten in en rond de Duinen, maar daar heb ik toen niets van meegekregen”.
Toon weet nog wel dat iedereen op die dag zielsgelukkig was. “Er werd overal en door iedereen feest gevierd”. Hij weet ook nog dat de militairen, die bij de “van Oene’s” waren ingekwartierd, na een paar dagen weer zijn vertrokken. “Ze lieten een trommeltje achter met koekjes en een briefje”, herinnert hij zich nog. Wat er op het briefje heeft gestaan, weet Toon helaas niet. Hij herinnert zich nog wel de namen van deze bevrijders: Paul, Tonny en Robert.


Tekst: Jan de Kort; De Wegwijzer
Foto’s: Henny Schilders (Wegwijzer), Fam. van Oene
en Erfgoedcentrum ’t Schoor

Udenhout en Biezenmortel zijn binnenkort 80 jaar bevrijd

/0 Reacties/in /door

Op 26 oktober a.s. zal het precies 80 jaar geleden zijn, dat Biezenmortel en Udenhout werden bevrijd van het Nazi-juk. Dat is op die dag in 1944 ook in die volgorde gebeurd; Biezenmortel werd door de geallieerden dus eerder bevrijd dan het zuidelijker gelegen Udenhout!
“De Wegwijzer” zal in de weken, voorafgaand aan 26 oktober, op diverse manieren aandacht geven aan deze historische mijlpaal. Zo komen er interviews met Udenhouters en Biezenmortelnaren, die zich de bevrijding, 80 jaar geleden, nog goed kunnen herinneren. Ook zal ons weekblad stilstaan bij enkele opmerkelijke gebeurtenissen uit die tijd, die wellicht tot nu toe wat onderbelicht zijn gebleven, terwijl zij toch een directe relatie hebben met onze dorpen.
Niet alleen “De Wegwijzer”, maar ook “Erfgoedcentrum ‘t Schoor” zal ruime aandacht geven aan de 80-jarige herdenking van onze bevrijding. Daar is men overigens al een tijd geleden mee begonnen. Er is bij “’t Schoor”, zoals waarschijnlijk wel bekend zal zijn, dit jaar een boeiende expositie ingericht: “Over de oorlog en de bevrijding van Udenhout en Biezenmortel”. Als u deze tentoonstelling nog niet gezien hebt, is ons advies om dat wel te gaan doen. Het is echt meer dan de moeite waard. Gelukkig blijft de expositie ook nog ná 26 oktober te bezichtigen.
Maar “’t Schoor” doet meer! In de Udenhoutse bibliotheek wordt in de maand oktober een foto-tentoonstelling ingericht. Ook die gaat over oorlog en bevrijding in onze twee dorpen.
Op vrijdag 25 oktober is er ter gelegenheid van de 80e herdenking van onze bevrijding een concert in de Lambertuskerk te Udenhout. U kunt dan het Zuid-Nederlands kamerkoor (o.l.v. dirigent Rowan v.d. Westen) komen beluisteren. Het concert begint om 20.00 uur.
Op de bevrijdingsdag zelf (26 oktober) presenteert ‘t Schoor een nieuw boek : “Burgerslachtoffers van het Nazi-regime in Udenhout en Biezenmortel”. Dit boek staat stil bij inwoners van onze dorpen, die toentertijd een hoge prijs hebben moeten betalen vanwege de Tweede Wereldoorlog. Tevens wordt het lot gememoreerd van een aantal onderduikers in Biezenmortel en Udenhout. Overigens beschrijft het boek niet alleen somberheid. Het gaat niet alleen over mensen die het niet overleefd hebben. Er zijn ook optimistischer verhalen over mensen die meer geluk gehad hebben.

Het boek zal door hoofd-auteur Frank Scheffers worden gepresenteerd in “De Vorselaer” te Biezenmortel, waarbij ook mede-auteurs Ton de Jong en Jan van de Voort aanwezig zullen zijn.
Vervolgens is er een wandeling naar het adres Capucijnenstraat 56, waar destijds in de boerderij van de familie van de Pas, Leo Hartogs ondergedoken heeft gezeten. Hier wordt ter nagedachtenis in het trottoir een struikelsteen gelegd. Hetzelfde gebeurt op nog een aantal andere plaatsen in Udenhout en Biezenmortel.
Tijdens deze plechtigheid zullen de gilden een gildegroet brengen en zal Willy MacVean de doedelzak bespelen.
Hierna zal nog een bezoek worden gebracht aan de graven van de zeven, tijdens de oorlog en bevrijding, gesneuvelde soldaten, die op het kerkhof van Biezenmortel begraven liggen.
Tenslotte is er in de week van 26 oktober een scholenprogramma om ook de jeugd bij deze cruciale gebeurtenissen uit onze geschiedenis te betrekken.

We willen u ook nog wijzen op een aantal boeken en andere uitgaven over bezetting en bevrijding in Udenhout en Biezenmortel:
1) In 1994 verscheen bij ‘t Schoor: “Over d’n oorlog in Udenhout en Biezenmortel”.
2) In 2019 bracht ‘t Schoor het boek “Verhalen over de Tweede W.O. en de bevrijding van Udenhout en Biezenmortel” uit.
3) Eveneens in 2019 schreef Henk Peters het boek “Oorlogsmonumenten in Nationaal Park Loonse en Drunense duinen”.
Deze drie boeken zijn niet meer te koop, maar ze kunnen op de site van het erfgoedcentrum nog worden gelezen (alleen tekst).
4). In 2021 schreef Frank de Hommel het boek “Drie Britse soldaten”. Het gaat over drie gesneuvelde Britse militairen die op het kerkhof van Udenhout begraven liggen. Er is thans een herdruk van dit boek gereed en ook te koop.
5). Tenslotte zijn in diverse “Sprokkels” van ‘t Schoor verhalen opgenomen over de oorlog en de bevrijding.


Tekst: Jan de Kort; De Wegwijzer
Foto’s: Henny Schilders; De Wegwijzer en archief “’t Schoor”