Udenhout en Biezenmortel hebben het 80 jarig bevrijdingsfeest gevierd met ingetogen plechtigheden in beide dorpen, georganiseerd door Erfgoedcentrum ’t Schoor. Zo werd een boek gepresenteerd over de burgerslachtoffers tijdens de bezetting (zie pag. 5 in deze Wegwijzer). Er werden bloemen gelegd op de militaire oorlogsgraven op de beide kerkhoven en op het graf van verzetsheld Willem van de Voort uit Udenhout en de al vroeg in de oorlog gesneuvelde militair Frans van de Pas uit Biezenmortel. Een najaarszonnetje, de vendelgroet van beide gilden, alsook de prachtige toepasselijke muziek van de doedelzak van Willy MacVean gaven de plechtigheden een gouden randje. Een groot aandeel in de plechtigheden bestond uit de onthulling van drie zogenaamde struikelstenen.

Het plaatsen van Struikelstenen (Stolpersteine) is een project van de Duitse kunstenaar Gunter Demnig. Een over de hele wereld verspreid monument voor de slachtoffers van Nazi Duitsland. Struikelstenen zijn betonstenen van 10×10 cm met een messingplaatje aan de bovenkant. Ze worden ingemetseld in de stoep voor het voormalig woonhuis van oorlogsslachtoffers. Op het messing plaatje worden de gegevens gegraveerd van de persoon, die herdacht wordt. Als je struikelt over een steen, ben je meteen alert en wakker. De struikelstenen hebben als doel om de herinnering levend te houden aan de met een struikelsteen geëerde persoon.

In Udenhout werd ter herinnering aan Artur Köstenmann een struikelsteen onthuld op de Kreitenmolenstraat tussen de nummers 40 en 50 op de plek waar vroeger Huize Felix stond. Artur Köstenmann ontvluchtte als Joodse Christen eind jaren 30 Wenen en kwam na omzwervingen terecht bij de Zusters van Huize Felix. Zijn zoon Robert werd door zijn oma op de trein gezet naar Engeland met een door het Rode Kruis georganiseerd kindertransport en zou zijn vader nooit meer zien. Artur werd op 2 augustus 1942 gearresteerd en vond de dood in Auschwitz op 8 september. Journalist Ton de Jong vond de dochter van Robert in Spanje. Deze dochter Helen Blake en haar man waren aanwezig bij de onthulling van de struikelsteen ter nagedachtenis aan haar opa.

Op Slimstraat 66 werd door neef Jan van de Voort en overige familieleden een struikelsteen onthuld voor verzetsheld Willem van de Voort. Jan vertelde het verhaal van zijn Ome Willem, een knappe, stoere man, commandant van de Udenhoutse reserve troepen, die op 24 september 1944 opgepakt werd op verdenking van het verbergen van wapens en munitie. De vrouw van Willem, tante Miet, kreeg pas in september 1947 te horen dat haar man op de dag van zijn arrestatie gefusilleerd en begraven was bij de Willem II kazerne in Tilburg. Later kreeg Willem een graf op het Udenhoutse kerkhof.

In Biezenmortel op Capucijnenstraat 56, voor de voormalige boerderij van familie van de Pas, werd door nazaten van Leo Hartogs een struikelsteen onthuld. Leo Hartogs en zijn vrouw Helene, afkomstig uit Oss, kwamen door bemiddeling van de Paters Kapucijnen in Biezenmortel terecht. Zij werden uiteindelijk gearresteerd en Leo overleed aan ontberingen in Bergen-Belsen, 1 maand voor de bevrijding. Zijn vrouw overleefde de oorlog ternauwernood en werd herenigd met haar dochter Anni.  Anni bleef na de oorlog contact houden met de familie van de Pas en de kinderen van de Pas waren bij de onthulling aanwezig.

Door alle herdenkingen hopen de organisatoren van de plechtigheden de herinnering levend te houden voor toekomstige generaties.

Tekst: Nelleke Sträter, de Wegwijzer
Foto’s: Pieter Michielsen, de Wegwijzer/Udenhout-Centraal.nl