Berichten

Heemkundekring DKM 75 jaar

/0 Reacties/in /door

In het kader van het 75-jarig bestaansjubileum van Heemkundekring “De Kleine Meijerij, organiseren wij de lezing “De IJzeren tijd in Brabant”.
Deze wordt gehouden op maandag 3 april a.s. om 20.30 uur in de Voorhof in Oisterwijk.

In 2022 bestond DKM 75 jaar (opgericht in 1947) en werd 22/23 uitgeroepen tot feestjaar.

Vorig jaar hielden we een open dag met markt bij ons nieuwe onderkomen in Haaren, Nu de Algemene Ledenvergadering op 3 april met dus aansluitend de lezing.

DKM is een actieve club vrijwilligers die ons erfgoed (materieel en immaterieel) levend willen houden voor het nageslacht. Voor slechts 35,00 per jaar bent u al lid en ontvangt u elk kwartaal een mooi tijdschrift met interessante artikelen over families, monumenten, gebieden en historie van ons werkgebied waaronder de volgende gemeentes vallen: Oisterwijk, Moergestel, Haaren, Esch, Berkel-Enschot, Udenhout, Helvoirt, Heukelom en Biezenmortel.

Tevens kunt u als lid gratis naar de lezingen, krijgt u korting op boeken die we uitgeven (Oisterwijkse Historische reeks bijvoorbeeld) en hopen we in het najaar een mooie excursie te kunnen organiseren voor al onze leden.

Het programma tot de zomer is:

  • 3 april jaarvergadering met aansluitend lezing IJzeren tijd (Voorhof Oisterwijk); waarover hieronder meer.
  • 9 mei Lezing over oud Brabant en de prostitutie in de 17de en 18de eeuw (Park Stanislaus Moergestel)
  • 3 juni Bomenwandeling met Mart van den Oever

Voor meer informatie over deze activiteiten; houdt de plaatselijke bladen in de gaten, daarin volgen t.z.t. exacte tijden en plaatsen waar e.e.a. zal plaatsvinden.

 

Lezing Hans van den Eeden over De ijzeren eeuw in Noord-Brabant
Het begin van een nieuw tijdperk in heel Nederland Tijdens deze lezing van Hans van den Eeden staat de ontwikkeling van de negentiende ofwel de IJzeren Eeuw in Brabant in het middelpunt.
Tijdens deze eeuw veranderde Noord-Brabant van een agrarische in een technologische samenleving. Ook kenmerkt deze eeuw sociale vooruitgang. Vincent van Gogh schilderde er zijn aardappeleters.

Verder reed de eerste trein, vonden tal van uitvindingen plaats en werden de wegen verhard en aangelegd. Tevens werd de infrastructuur drastisch verbeterd. Op politiek gebied maakte Noord-Brabant, tijdelijk, deel uit van het Verenigd Koninkrijk der Nederlanden. Er werden kanalen en andere waterwegen gegraven. In de negentiende eeuw werd in Brabant een omslag naar de moderne tijd gemaakt. Ook wordt aandacht besteed aan Oisterwijk en het bezoek van Lodewijk Napoleon aan Brabant en Oisterwijk in 1809.

De lezing wordt muzikaal  ondersteund. Hans van den Eeden was onderzoeksjournalist en stafdocent aan de Hogeschool Avans te Breda Hij schreef diverse cultuur-historische boeken en artikelen.

Deze lezing is gratis voor leden, niet-leden kunnen aansluiten € 4,00 per persoon.

Nieuw nummer De Kleine Meijerij..

/0 Reacties/in /door

…verhaalt over boerderij de Molenhoef van Peer van Balkom en over Riek Segers

In het nieuwe nummer 4, jaargang 2022 van het kwartaalblad/vlugschrift van Heemkundekring de Kleine Meijerij schrijft Joost van der Loo over de familie Van Balkom die al vier generaties ‘boert’ op de Udenhoutse Molenhoef, die soms ook wel “de oude oliemeulen’ werd genoemd. Het rijk geïllustreerde artikel beschrijft met name de periode onder de eerste drie generaties: Peer, Piet en Pieter.

Riek “zuster” Segers, oud-wijkverpleegkundige in Berkel-Enschot, overleed 3 december jl. in zorgcentrum de Eikelaar. Zij werd 104 jaar. Anton van Dorp en Rinus van der Loo schreven voor dit nummer een kleine biografie van deze bijzondere vrouw. Wim de Bakker verzorgde haar kwartierstaat.

Kees Welmers vertelt in het interessante artikel ‘Rechtsherstel geconfisqueerd Joods bezit’ over een kwestie die in Oisterwijk in de naoorlogse jaren gespeeld heeft rond het Oisterwijks grondbezit van de Haagse koopman Salomon de Beer. Dat was tijdens de oorlog geconfisqueerd door de Duitsers en kwam na een lange procedure weer terug bij de rechtmatige eigenaars. Het rechtsherstel van joden in de naoorlogse jaren is gebrekkig geweest. Pas later is door diepgaand onderzoek daar meer uitvoering aan gegeven. Maar tot op de dag van vandaag blijft het actueel. In Oisterwijk speelde zoals gezegd de kwestie rond het geconfisqueerde bezit en het rechtsherstel van Salomon de Beer. Het artikel is gebaseerd op recent onderzoek naar deze kwestie.
Theo Cuijpers publiceerde eerder (1991) in het boek ‘Zorgvolle tijden. Oorlogsjaren in Oisterwijk’ over de naoorlogse uitwijzing van de sinds 1923 in Oisterwijk gevestigde familie Stiehl. In dit nummer van De Kleine Meijerij wordt een geactualiseerde versie van dit verhaal gepresenteerd. Daar blijkt uit dat na de oorlog door de toenmalige overheid ook bezit van zogeheten Rijksduitsers in beslag werd genomen en deze personen uitgewezen werden.

Het is alweer even geleden, nl. in 1976, dat er bij een verbouwing op het adres Schoolstraat 31 in Moergestel onder de keldervloer een mysterieus medaillon werd gevonden, met daarop een afbeelding van koning Filips de Vierde van Spanje zoals later zou blijken. Het hoe en wat van dit kleinood wordt op interessante wijze door Gerard Willems beschreven.

Dat archeologie ook de jeugd kan aanspreken wordt duidelijk uit een bijdrage van Anton van Dorp. Hij geeft een beschrijving van een opgraafactiviteit in Esch. Hierbij waren leerlingen van groep 7 en 8 van de Willibrordusschool in die plaats betrokken, en werd een mooie muntenvondst gedaan.

JACE van de Ven geeft in een bijdrage zijn kijk op een nieuwe biografie van Arnold Meijer, de leider van het fascistische Zwart Front. Deze beweging heeft indertijd heel wat stof doen opwaaien. André van Noort is de auteur van dit nieuwe boek over een controversiële figuur, die zelf altijd overtuigd is gebleven van zijn goede bedoelingen.

Verder in deze nieuwe uitgave verschillende korte boekbesprekingen van nieuw verschenen boeken en de gebruikelijke webtip.

De aflevering sluit af met de jaarinhoud van jaargang 73 (2022)

Deze aflevering is voor € 6,00 verkrijgbaar bij FotoGalerie Angelique te Udenhout en Primera in Winkelcentrum Koningsoord te Berkel-Enschot.
Heemkundekring De Kleine Meijerij heeft als werkgebied Berkel-Enschot, Biezenmortel, Esch, Haaren, Helvoirt, Heukelom, Moergestel, Oisterwijk en Udenhout: www.dekleinemeijerij.nl .

Over de familie Van Balkom

/0 Reacties/in /door

Het nieuwe nummer van heemkundetijdschrift De Kleine Meijerij bevat een artikel van Joost van der Loo over de Udenhoutse familie Van Balkom. De Udenhoutse familie Van Balkom kent twee takken, die beide afstammen van de uit Berlicum afkomstige agrariër Hendrik van Balkom, die twee zoons had waarvan nazaten ooit in Udenhout zijn neergestreken. Vrij onbekend is de relatie die er bestaat tussen de Udenhoutse familie en Hein van Balkom. Laatstgenoemde was de echtgenoot van Koosje van den Bogaerde van Terbrugge, die kasteelvrouwe was van onder anderen kasteel Nemerlaer in Haaren. In Udenhout boerden de Van Balkoms op De Molenhoef. Kiske van Balkom was jarenlang bestuurslid van de Udenhoutse zuivelfabriek en van de Boerenbond. Peer van Balkom had een landelijke bekendheid met zijn stierenstal en.
Kees van Kempen schrijft over de Moergestelse tak van de ‘stamboom’ Vermulst. Jos Vermulst en Ria Klijn vierden begin september van dit jaar hun gouden bruiloft. Daarbij deden zij de familie Vermulst een familiegeschiedenis in boekvorm cadeau. Via Haghorst was timmerman Willem Vermulst met zijn gezin rond 1825 in Moergestel komen wonen, in de Heizen. Veel van zijn kinderen en kleinkinderen bleven in Moergestel wonen. Met de dood van de vrijgezelle Neel Vermulst kwam er echter een einde aan de mannelijke lijn van de familie Vermulst in Moergestel. Jan Johannes Vermulst, de vader van Jos boerde ook nog een aantal jaren op de Oisterwijksche Hoeve in Heukelom.

Wegens de Corona-situatie gingen de Open Monumentendagen in Oisterwijk dit jaar niet door. Wel werden er in diverse plaatsen ‘aparte’ activiteiten georganiseerd zoals bijv. in Landpark Assisië. Ook waren er bijzondere fietsroutes. Beknopte beschrijvingen hiervan worden gegeven door Anton van Dorp, die ook nog Ad Wolfs naar voren haalt. Onvermoeibaar bezig met het erfgoed van Moergestel, heeft Ad hiervoor waardering gekregen in de vorm van de Oisterwijkse monumentenprijs.

Eveneens van zijn hand is een mooi geïllustreerd artikel over een zeer bijzondere schenking betreffende de Oisterwijkse geschiedenis die mevr. R. Nouwens uit Waalwijk onlangs aan heemkundekring De Kleine Meijerij gedaan heeft. Buitengewoon verrassende zaken! Nieuwsgierig geworden? Lees het tijdschrift!!

Literatuursignalementen in dit nummer:

– Voortvarend verder…Helvoirt, Cromvoirt en Vught door Jan van Balkom en Peter van Gorp. Deze ‘glossy’ verschijnt b.g.v. het ontstaan van de nieuwe gemeente Vught.

– Josèph Louis (Sjef) Lobach dokter 1879-1945 door Jan Klomp. De auteur van deze biografie is een afstammeling van Sjef Lobach, van 1908 tot 1945 gemeentearts van Udenhout.

–Verhalen uit de Kivitsblek door Oisterwijker Wim van de Wouw. Jeugdherinneringen.

– Boomrooierij Weijtmans, Boomrooiers vanaf 1800 door schrijversteam Rob Weijtmans, Joost van der Loo, Jopie Bijl, Sjaak van Berkel en Liliane Verwoolde, over de historie van dit bedrijf.

– Oisterwijk Met een geschiedenis van ver meer dan 1000 jaar door Hans van de Wiel. Een beknopte historisch-geografische reconstructie van het ontstaan en de ontwikkeling van Oisterwijk.

– Bouwer van kasteel De Strijdhoef, Willem baron van Dopff 1721-1794 door Adri P. van Vliet. Een biografie van de bouwer van Kasteel de Strijdhof in Udenhout.

Webtip in dit nummer: www.collectienederland.nl  Deze database brengt erfgoedcollecties van Nederland op één plek digitaal samen.

 

Deze aflevering is voor € 6,00 verkrijgbaar bij FotoGalerie Angelique te Udenhout en bij Primera in Winkelcentrum Koningsoord te Berkel-Enschot.
Heemkundekring De Kleine Meijerij heeft als werkgebied Berkel-Enschot, Biezenmortel, Esch, Haaren, Helvoirt, Heukelom, Moergestel, Oisterwijk en Udenhout: www.dekleinemeijerij.nl .

                                                                                                                     

           

Bijschriften foto’s:

  1. Kiske van Balkom (coll: fa. Van Balkom)
  2. Jan Vermulst en Phelemina Rijnen met hun jongste zoon Jos (coll: fam. Vermulst)
  3. Foto Homepage: De achterzijde van de grote boerderij De Moelnhoef. (coll: fam. Van Balkom)

 

Nieuw nummer van het tijdschrift van heemkundekring De Kleine Meijerij

/0 Reacties/in /door

Over genealogisch DNA-onderzoek, het hout van Udenhout, mageneetvissers en de Hondsberg.
Het nieuwe nummer van het kwartaaltijdschrift van De Kleine Meijerij opent met een artikel van Berry en Frans van Gorkum. Zij beschrijven hoe genealogisch onderzoek via DNA verwantschap kan aantonen tussen personen die weliswaar dezelfde achternaam hebben, maar bijv. uit heel verschillende plaatsen afkomstig zijn. De Universiteit van Leuven begon in 2016 een groot onderzoek naar mensen die, naar archiefonderzoek uitwees, aan elkaar verwant zouden zijn. Berry (uit Brabant met Udenhoutse wortels) en Frans (uit Gelderland) deden mee aan dit onderzoek, en de verrassende resultaten worden in dit bijzondere artikel uitgebreid belicht.
Henk Haen schrijft in dit nummer over ‘het hout van Udenhout’. Al in de 13e eeuw werd deze plaats omschreven als een niet in cultuur gebracht bos wa aruit hout kon worden betrokken om er inkomsten uit te genereren. Udenhout leefde met hout, en veel aspecten daarvan komen in dit artikel voorbij.
Het landgoed De Hondsberg en Oisterwijk zijn in de loop der tijden sterk bij elkaar gaan horen. Wim de Bakker neemt in een verhelderend stuk de ontstaansgeschiedenis van dit landgoed op de korrel. Opgevoerd wordt o.a. een bewaard gebleven uitgiftebrief van een stuk land naast landgoed Durendael. Dit land zou de Hondsberg gaan heten.
Een kort, maar wel als een bom inslaand artikel van Anton van Dorp verhaalt van het opvissen van munitie uit WO 2 door zogenaamde ‘magneetvissers’. Er zit aan deze betrekkelijk nieuwe sport ook, dat mag duidelijk zijn, een gevaarlijke kant. Twee magneetvissers haalden afgelopen oktober het een en ander uit de Voorste stroom in Heukelom naar boven. Deze ‘vangsten’ worden hier beschreven.
Op 7 november verscheen bij uitgeverij Het Kwartier Van Oisterwijk het boek ‘De Gastjes’ van Ad van den Oord. Dit boek handelt over een arm volksbuurtje dat ooit in Oisterwijk bestond, en waar voorouders van de auteur hun woning hadden. Martin van der Waals beschrijft zijn ideeën en gevoel over dit boek in een artikel waarin ook zijn eigen voorouders als bewoners van De Gastjes ter sprake komen.
Schepenprotocollen zijn geschriften waarin de handelingen staan opgetekend van de lokale schepenbank, die destijds (vermoedelijk al enige tijd vóór 1213, toen de vrijheid Oisterwijk ontstond) het bestuur van diezelfde vrijheid vormde. Wim de Bakker belicht in zijn tweede artikel in dit nummer het oudste schepenprotocol van Oisterwijk.
Lauran Toorians geeft tenslotte een inkijk in het proefschift ‘Schrijven voor de schepenbank’ waarop Mark Vermeer afgelopen november in Utrecht promoveerde, en dat een technische en vooral paleografische analyse behelst van de schrijfcultuur in de middeleeuwse schepenbanken in de Meierij van ’s Hertogenbosch. Alle artikelen zijn voorzien van mooie illustraties. Het blad bevat tevens de jaarindex 2020, en een index van alle literatuursignalementen, ook die van het laatste kwartaal, van het afgelopen jaar.

Webtip in dit nummer is de pagina van Erfgoedcentrum ’t Schoor Udenhout- Biezenmortel. www.schoorudenhout.nl

Deze aflevering is voor € 6,00 verkrijgbaar bij FotoGalerie Angelique te Udenhout en Primera in Winkelcentrum Koningsoord te Berkel-Enschot.
Heemkundekring De Kleine Meijerij heeft als werkgebied Berkel-Enschot, Biezenmortel, Esch, Haaren, Helvoirt, Heukelom, Moergestel, Oisterwijk en Udenhout: www.dekleinemeijerij.nl .

 

Foto’s:

Trouwfoto van Jan van Gorkum en Cita Köhnke, Udenhout 1945. (coll. B. van Gorkum)

Advertentie houtverkoop 1863. (Delpher))

 

 

 

 

 

 

 

 

Akte schepenprotocol van Oisterwijk. (coll. W. de Bakker)

 

 

 

 

 

 

Over een Udenhoutse stamboom in de vrouwelijke lijn

/1 Reactie/in /door

In het nieuwe nummer van heemkundetijdschrift De Kleine Meijerij (nr. 2) volgt Joost van der Loo in het artikel ‘Een stamboom via de vrouwelijke lijn’ deze lijn in zijn eigen Udenhoutse familie. Een tiental generaties komt aan bod met verschillende vrouwenlevens (Schapendonk, Mols, Van der Loo, Pijnenburg, Weijtmans), van kloosterzuster tot ongehuwde moeder.
Anton van Dorp vertelt over het fraaie diploma dat boerenzoon Jan Vugs uit Enschot in 1929 behaalde na het volgen van een ‘melkcursus’. Daar kwam nog heel wat bij kijken getuige de verschillende onderdelen van het examen. Vugs trouwde in 1941 met de Udenhoutse Jo van Gorkom. Het echtpaar boerde aan de Loonse Molenstraat (nu nr. 34)
Petra Robben schrijft over de Heukelomse Mariakapel en de kruisbeelden op het Heuveltje in Berkel en het Zwaantje in Enschot. Ze werden geplaatst in 1930 en dienden ervoor om de passanten tot inkeer te brengen.

Frans Goris behandelt het raadsel op de oude gildekaart van het Moergestelse gilde Sint Sebastiaan en Sint Barbara. Lost u het op?

Verder aandacht voor het rechterlijk apparaat zoals dat vroeger in Oisterwijk functioneerde, het beeld voor de “Zwarte Zusters” in Esch en Mart van den Oever schrijft over de meerstammige Reuzenlevensboom bij hotel de Leijhof (Oisterwijk). Ook is opgenomen een In Memoriam voor de recent overleden heemkundige Jan Franken.

Ook zijn er nog enkele boekaankondigingen te weten: Brabants dagboek 1935-1950 van Hans Smulders, zoon van dokter Smulders die aan Huize Assissië verbonden was, de 17e editie van Unentse sprokkels en het plakplaatjes-verzamelalbum dat op initiatief van de Plus Supermarkt verscheen over Udenhout en Biezenmortel.

Webtip is deze keer de webpagina van de Stichting Bernard van Dam/ Brabants dorpsleven: www.bernardvandam.com

Deze aflevering is voor € 6,00 verkrijgbaar bij FotoGalerie Angelique te Udenhout en Primera in Winkelcentrum Koningsoord te Berkel-Enschot.
Heemkundekring De Kleine Meijerij heeft als werkgebied Berkel-Enschot, Biezenmortel, Esch, Haaren, Helvoirt, Heukelom, Moergestel, Oisterwijk en Udenhout: www.dekleinemeijerij.nl .

Trouwfoto van het echtpaar Jan Vugs en Jo van Gorkom (coll. L. van Keulen)

Gerda Pijnenburg (1890-1941)(coll. J. van der Loo)