De Loonse en Drunense Duinen 100 jaar beschermd!
Natuurmonumenten vierde afgelopen jaar dat zij de Loonse en Drunense Duinen al 100 jaar beschermt! In die eeuw zijn gronden aangekocht
en beheerd. Zo is voorkomen dat het net als de meeste andere stuifzandgebieden in Nederland is verdwenen onder bossen en bebouwing. Daardoor is een uniek leefgebied van planten en dieren bewaard gebleven en kunnen bezoekers al decennia lang genieten van deze Brabantse Sahara.
De eerste aankoop werd op 22 december 1921 gesloten en in de afgelopen 100 jaar groeide het uit tot de huidige 2800 hectare. “Honderd jaar geleden was er nog maar heel weinig kennis over het beheer van stuifzand”, vertelt Irma de Potter, boswachter bij Natuurmonumenten. “De eerste boswachter, Jan Peijnenburg zag al wel dat het zand niet als vanzelf bleef stuiven. Hij schreef in 1941 “Alle boschvorming zou moeten worden tegengegaan daar anders over een halve eeuw waarschijnlijk het gehele karakter van de Loonsche Duinen verdwenen zal zijn”. In 1977 bleek dat gevaar ook. Van de ruim 1000 hectare bos bestond bijna 700 hectare uit vliegdennen. Bomen die zijn uitgezaaid vanuit het omringende bos. Het stuifzand raakte steeds verder begroeid. De Potter vertelt: “Tien jaar geleden hebben we grootschalig moeten ingrijpen. Zo werd in één keer veel open ruimte gecreëerd voor de wind. De wind is onze bondgenoot, bijgestaan door een herder met een schaapskudde, om de heide vrij van boompjes te houden. Maar ook de vele vrijwilligers, die al tientallen jaren helpen om boompjes uit de heide te trekken,
helpen daarbij.”
Door het openhouden van de heide is er nog steeds een rijk insectenleven en zijn er vele heidevogels. De Loonse en Drunense Duinen zijn meer dan alleen stuifzand en heide. De oude eikenbossen zijn vaak al honderden jaren geleden aangeplant door boeren om het stuivende zand buiten hun akkers en dorpen te houden. Grootschalige aanplant van naaldhout vond vanaf het einde van de 19de eeuw plaats. Pas later zag men in dat dat geen ideale natuur is. Toen is gestart met het vergroten van de variatie aan loofbomen, meer dood hout in het bos achter te laten en meer natuurlijke bosranden aan te leggen. Deze omvorming van bos heeft gezorgd voor de terugkeer van veel dieren. Na een herintroductie van 12 dassen leven er inmiddels weer 275 van deze grote landroofdieren. Ook tellen we inmiddels weer vijf spechtensoorten, jagen er ’s nachts weer bos-, en ransuilen en is de boommarter terug in het gebied. Een grote uitdaging voor de toekomst is de juiste balans bewaren tussen het beschermen van de natuur en het ontvangen van steeds meer bezoekers. “Natuurmonumenten kan die druk alleen beheersen als iedereen meewerkt en de toegangsregels respecteert”, aldus de Potter. “Die regels zijn er om kwetsbare plekken te beschermen en om voldoende rust te bewaren voor de dieren in het gebied. Zo is bezoek welkom tussen zonsopkomst en zonsondergang en is het belangrijk dat men op de paden blijft . Beschermen doen we dus eigenlijk met zijn allen”, besluit de boswachter. Ter ere van dit 100-jarig jubileum is een boekje uitgebracht informatie en met routes in de duinen. Het boekje is gratis te downloaden op nm.nl/100jaar.
Tekst: Irma de Potter, Natuurmonumenten en Wilma de Jong-Verspeek, de Wegwijzer.
Foto’s: Henny Schilders, de Wegwijzer.
Op woensdag 25 oktober ging groep 2 van BS de Wichelroede met 28 kinderen naar Nationaal Park de Loonse en Drunense Duinen. Zij gingen daar met gids Kees van het NP het project “Takkenhoedjes” doen. Waarom werden zij zo feestelijk ontvangen door projectleiders van NP de LDD en wethouder Cees Grootswagers van de gemeente Loon op Zand? Dat bleek uit de tekst die op de prachtige herfstkrans stond, die zij kregen: “Jullie van groep 2 van BS de Wichelroede waren met de 150.000e basisschoolleerling in NP de LDD.” Op de zandvlakte las de wethouder het gedicht voor dat bij dit project hoort en dat de kinderen op school al van buiten hadden geleerd: ”Hé, een berg, een berg met een hoedje op. Een takkenhoedje op zijn kop….” Met dit gedicht en door de opdrachten leren de kinderen dat in het Nationaal Park veel bomen door het zand ingestoven zijn en je soms de stam nauwelijks ziet. Juf Renate, Petra en stagiaire Renée hadden ook al voor hoedjes van ribbelkarton gezorgd. Daarin staken de kinderen tijdens de diverse opdrachten allerlei natuurproducten. Er werd met zand geschept, beestjes gezocht, maar ook kabouterwoningen en in bomen geklommen. Kortom: de kinderen waren héél actief bezig. Zelfwerkzaamheid en natuurbeleving zijn namelijk het doel van alle projecten. Vanaf 2001 zijn er vier voor de diverse leeftijdsgroepen van de basisscholen. Naast Takkenhoedjes zijn dat: Zandgebak en Luchtkastelen, Zandspoor en Dassenwerk. Totaal zo’n veertig gidsen begeleiden vanaf het voorjaar tot de grote vakantie en in het najaar deze projecten. De kinderen, onderwijzend personeel en de begeleidende ouders zijn altijd erg tevreden en genieten met volle teugen. Dat geldt ook voor de gidsen. Vooral als ze een klas hebben met veel allochtone kinderen, waarvan de meesten nog nooit, echt nooit, in een bos geweest zijn. Om half twaalf sloot gids Kees af met het gedicht: “Klopper deklopper deklopper deklop, houd je schoenen op zijn kop…”
De lente is al weer een paar dagen oud en we beginnen ook al te wennen aan het feit dat het langer licht is ’s avonds. Zo hier en daar zien we langs de weg lammetjes rond moeder schaap dartellen, waarbij we helemaal het lentegevoel te pakken krijgen.
Om 14:00 uur ging de wei open en gaf de schaapsherder zijn honden het teken dat ze de kudde mochten gaan opdrijven. De kudde, bestaande uit 200 volwassen schapen en nog eens 100 lammetjes zette koers richting de duinen. Achter de kudde liepen nog eens eenzelfde aantal geïnteresseerden mee met de schapen. Auto’s moesten even stoppen omdat ze niet verder konden rijden en die tijd maar gingen vullen met het maken van foto’s en film van de schapen rondom de auto’s.